شلیل نوعی هلو است که در اثر جهش در یکی از ژن های هلو ایجاد شده و درخت شلیل به اندازه هلو قدمت دارد. این جهش دارای تواتری بالا است و پیوسته در طبیعت در هر جهت (یعنی از هلو به شلیل و از شلیل به هلو) انجام می پذیرد و نتیجه آن در هلو از بین رفتن کرک های روی میوه و ایجاد رنگ و عطر و طعم خاص شلیل می باشد.

شلیل میوه ای خوشمزه است که عموما رشد تابستانه داشته و در فصل پاییز برداشت می شود. میوه شلیل کمی کوچکتر از هلو بوده و پوستی صاف و بدون کرک دارد. همانند هلو، شلیل را نیز می توان به صورت تازه خوری مصرف کرد یا به طور صنعتی در تولید کیک، آبمیوه، کمپوت، عصاره ها و برگه میوه استفاده نمود.

 تاریخچه نهال شلیل

نهال شلیل بومی آسیا بوده و اعتقاد بر این است که درخت شلیل یکی از قدیمی‌ ترین درخت های میوه بوده و ظاهراً ۲۰۰۰ سال قبل در چین پرورش یافته است. سپس، نهال شلیل از طریق جاده ابریشم به ایران، یونان و رم باستان راه پیدا کرد و امروزه بهترین نوع آن در ایران کشت می‌شود.

درخت شلیل از قرن شانزدهم و هفدهم به انگلستان رفت و توسط اسپانیایی‌ها به آمریکا برده شده و اکنون به مقدار زیادی در کالیفرنیا کشت می‌شود. بیش از ۱۰۰ گونه درخت شلیل در تمام دنیا وجود دارد. در ایران حدود ۲۰ رقم شلیل یافت می شود که مهم ترین آن ها شلیل شبرنگ و سفید هستند که هر دو متعلق به مشهد می باشند.

شرایط مناسب برای کاشت نهال شلیل

خاک مناسب کاشت نهال شلیل

جهت کاشت درخت شلیل پربازده، توجه به نوع خاک آن اهمیت زیادی دارد. از کاشت این نهال در خاک های سنگین خودداری کنید؛ زیرا این کار سبب کمبود اکسیژن در ریشه ها شده و تنفس درخت سخت می شود. از طرفی، ایجاد شرایط غرقابی نیز همین مشکل را می تواند به وجود آورد که هنگام آبیاری درخت شلیل بایستی در نظر گرفته شود. در صورتی که تنفس ریشه های این نهال به خوبی انجام نگیرد، برگ های درخت زرد شده و به تدریج درخت از بین می رود.

مخلوطی از مخلوط خاک معمولی و گیاخاک می تواند برای کاشت درخت شلیل مناسب باشد که باعث سبک ماندن خاک و رساندن مواد مغذی مورد نیاز درخت شلیل جهت رشد خوب می گردد. اگر خاک باغ شلیل از نوع خاک رس و لومی است، باید مقداری ماسه (تقریبا یک سوم) به مخلوط خاک اضافه کنید. برای محافظت از خاک درخت شلیل در برابر یخبندان زمستانی، مالچ پخش کنید. همچنین همراه با کود مواد آلی به خاک آن بیافزایید تا از رشد علف های هرز جلوگیری گردد.

نور مناسب کاشت نهال شلیل

همانند دیگر درختان میوه، درخت شلیل نیز جهت تولید محصول پربازده نیاز به دریافت نور مستقیم و کافی خورشید را دارد. بنابراین، محل احداث باغ شلیل شما باید جایی باشد که سایه درختان دیگر بر روی نهال یا درختان بالغ نیفتد. درخت شلیل به روزانه حدود ۶ ساعت نور مستقیم خورشید نیاز دارد.

توصیه ما این است که درخت شلیل خود را در یک مکان آفتاب گیر بکارید. نکته دیگر این است که محل احداث باغ شلیل تا حد ممکن باید بادگیر باشد تا در مناطق بادخیز، سبب آسیب به درخت شلیل جوان نگردد.

آب و هوای مناسب کاشت نهال شلیل

درخت شلیل در برابر سرما بسیار مقاوم است اما اگر محل احداث باغ شلیل شما سردسیر است، بایستی گونه هایی را انتخاب کنید که به خوبی در منطقه رشد می کنند تا خطر از بین رفتن شکوفه ها به دلیل یخ زدگی بهاره کاهش یابد. نهال شلیل جهت خروج از خواب زمستانه و شکوفه دهی، به حدود ۴۰۰ تا ۱۰۰۰ ساعت هوای سرد و دمای کمتر از منفی ۷ درجه نیاز دارد.

ویژگی دیگر خوب نهال شلیل، مقاومت نسبتا خوب آن در برابر گرمای تابستان می باشد. میوه های درخت شلیل در گرمای تابستان دارای کیفیت بهتری خواهند بود. البته باید بدانید که دمای خیلی پایین (پایین تر از ۲۱- درجه سانتی گراد) ممکن است برای درخت شلیل مضر باشد، همچنین سرمای یکباره هوا در فصل باعث می شود جوانه ها و شاخه های جوان سرمازده شده و خشک شوند. بهترین زمان برای کاشت نهال شلیل، پاییز و بهار می باشد.

ارقام نهال شلیل

شلیل شبرنگ: این نوع شلیل گرد، با پوسته ای قرمزرنگ و گوشته ای زرد و چسبیده به هسته است. شروع گلدهی نهال شلیل شبرنگ اواخر فرودین ماه بوده و حدود ۱۳ روز طول می کشد. این نوع شلیل، اواسط مردادماه می رسد و آماده برداشت است. درخت شلیل شبرنگ از انواع دیررس بوده و عمر اقتصادی آن حدود ۳۰ سال می باشد.

شلیل سفید: این رقم شلیل، شکلی گرد با پوشته ی سبز- سفید است که گوشت آن به هسته چسبیده است. نهال شلیل سفید از ارقامی است که بومی منطقه چین می باشد و در ایران نیز احداث باغ شلیل آن خصوصا در مشهد انجام می گیرد. نهال شلیل سفید حدودا اواخر مرداد برای برداشت محصول رسیده آماده است. عمر اقتصادی این نوع درخت شلیل حدود ۱۲ سال است.

شلیل گیوتا (کیوته): شلیل گیوتا میوه ای گرد و به رنگ قرمز با لکه های سفید است که گوشته آن زردنگ می باشد و هسته آن به گوشته چسبیده است. نهال شلیل گیوتا بومی اروپا و کانادا بوده و البته در ایران نیز کشت می شود. شلیل گیوتا حدودا اواخر مردادماه می رسد و جهت احداث باغ شلیل در مناطق سردسیر، مناسب ترین نوع شلیل می باشد.

شلیل مغان (ردگلد): میوه ای گرد تا بیضی و قرمزرنگ با گوشته سفید می باشد که از هسته آن جدا است. شلیل مغان اواسط مردادماه می رسد. این رقم شلیل، یکی از انواع مناسب جهت مصارف کمپوت سازی است. عمر اقتصادی درخت شلیل مغان حدود ۱۵ سال است.

شلیل انجیری: این نوع شلیل شکلی گرد و پهن شبیه به بشقاب دارد و اواسط مردادماه می رسد. پوسته این نوع شلیل قرمز با گوشتی زردرنگ می باشد که به هسته چسبیده است.

آبیاری درخت شلیل

یکی از نکات مهم که پس از کاشت نهال شلیل باید همواره مد نظر قرار گیرد، میزان آب مورد نیاز این نهال می باشد. لازم به ذکر است که درخت شلیل برای رشد و پرورش به میزان آب زیادی نیاز دارد. آبیاری درخت شلیل مانند دیگر درختان میوه درواقع به فصل مورد نظر بستگی دارد.

در تابستان، در صورتی که در منطقه مورد نظر احداث باغ شلیل، هر ۱۰ روز یکبار حدود ۲ الی ۳ سانتی متر بارندگی باشد، نیازی به آبیاری درخت شلیل نخواهد بود. اما اگر منطقه باغ شلیل کم باران و خشک است، آبیاری درخت شلیل بایستی به طور مرتب و هر هفته یکبار انجام گیرد. همانطور که ریشه های غرقابی به درخت شلیل آسیب می رساند، آبیاری درخت شلیل اگر کم انجام گیرد نیز سبب خشک شدن ریشه ها و آسیب به محصول نهایی می گردد.

کوددهی درخت شلیل

بهترین زمان برای کوددهی نهال شلیل اوایل بهار می باشد و هرس کردن این درخت نیز باید از سال اول زندگی آن و قبل از گلدهی انجام گیرد.

نکات مهم پرورش نهال شلیل

پرورش درخت شلیل در مناطق جنوبی نیازمند آبیاری مجدد در فصول گرم است. مانند هلو، انواع درخت شلیل نیز خودتکثیر هستند، بنابراین شما می توانید درخت شلیل را به صورت منفرد پرورش داده و بدون نیاز به گرده افشانی محصول بیشتری تولید کنید.

پرورش درخت شلیل نیاز به گذراندن مراحل خاصی در هر فصل برای رسیدن به محصول مطلوب را دارد. مراقبت از باغ شلیل در بهار شامل چندین نوبت اسپری کردن قارچ کش جهت جلوگیری از قهوه ای شدن و پوسیدگی است. به عنوان استاندارد، یک تا سه بار در سال آفت کشی قارچ های بیماری زا برای درخت شلیل انجام می گیرد اما در مناطق بارانی یا فصول بارانی که شیوع این آفت ها بیتشر است، ممکن است انجام سمپاشی های بیشتر لازم باشد.

پرورش نهال شلیل در اواخر بهار یا تابستان نیازمند استفاده از کود ازته است. برای این منظور می توانید از اوره، کود پوسیده یا کود شیمیایی برای درخت شلیل استفاده کنید.

منبع : پالیز نهال