مشخصات درخت آلبالو

درخت آلبالو با نام علمی Prunus cerasus، از درختان بومی جنوب غرب آسیا و اروپا بوده که میوه ای سرخ رنگ و ترش مزه دارد. مناطق بومی کاشت نهال آلبالو در دنیا شامل مجارستان، آلمان و فرانسه بوده و بیشترین نواحی باغ آلبالو ایران در استان های خراسان، آذربایجات غربی و شرقی، اردیبل و اصفهان می باشد.

ارتفاع درخت آلبالو بالغ بسته به نوع گونه بین ۲ تا ۶ متر می باشد و شباهت زیادی به درخت گیلاس دارد، اما معمولا از آن کوچکتر است. شاخه های درخت آلبالو انعطاف پذیری زیادی داشته و بدون شکستن، به راحتی خم می شوند؛ این موضوع باعث می شود تا برداشت آلبالو خصوصا برای درختان جوان آسان بوده و نیازی به نردبان نباشد. مالکین باغ آلبالو از هر درخت آلبالو بالغ سالانه حدود ۳۰ کیلوگرم آلبالو برداشت می کنند که برای مصارف خوراکی، آشپزی و حتی دارویی استفاده می شود.

منطقه مناسب برای کاشت نهال آلبالو

نهال آلبالو برای کشت نیاز به منطقه ای باز و با حداقل ۵ ساعت در روز تابش مستقیم نور خورشید دارد. اگر محلی که برای کشت باغ آلبالو در نظر گرفته اید، طی روز تابش کافی نور خورشید را نداشته باشد یا نهال آلبالو در زیر سایه دیگر درختان قرار بگیرد، میوه های آلبالوها ریز خواهند شد و بازدهی مطلوبی نخواهند داشت. همچنین برای کاشت نهال آلبالو نباید منطقه بادگیر انتخاب شود، چرا که شکوفه های آلبالو بسیار حساس بوده و وزش های شدید باد در فصل بهار می تواند بسیاری از آن ها را از بین ببرد.

دمای مناسب منطقه برای احداث باغ آلبالو

درخت آلبالو برای جوانه زنی و شکوفه دهی در فصل بهار، باید حدود ۱ الی ۲ ماه زمستان سرد زیر ۷ درجه سانتی گراد را بگذراند. جهت احداث باغ آلبالو، مناطق با تابستان های خشک و خنک و زمستان های سرد مناسب است. اگر منطقه ای که برای احداث باغ آلبالو در نظر گرفته اید، بهارهای بسیار سردی دارد، پیشنهاد می کنیم که نهال ها را در زمین های با سطح بالاتر بکارید. دره ها و زمین ها با ارتفاع کم، طی بهار بیشتر دچار یخبندان شده و می تواند سبب آسیب نهال آلبالو شود.

خوشبختانه مقاومت درخت آلبالو نسبت به دیگر درختان میوه در برابر گرما و سرما زیاد است اما کاشت آن در مناطق خیلی گرم به دلیل عدم تامین نیاز سرمایی یا آسیب به میوه، توصیه نمی شود.

خاک مناسب کاشت نهال آلبالو

خاک مناسب جهت کاشت نهال آلبالو، خاکی لومی است که سرشار از گیاخاک بوده و به خوبی شخم زده باشد. ریشه درخت آلبالو نسبت به پوسیدگی بسیار حساس است؛ بنابراین شخم زدن خاک جهت کاشت نهال آلبالو اهمیت زیادی دارد تا هوا و اکسیژن بتواند به ریشه برسد. نهال آلبالو در خاک قلیایی و اسیدی نیز رشد می کند اما بهترین pH برای رشد مطلوب آن، حدود 6.5-6.7 می باشد.

روش کاشت نهال آلبالو در منزل

تا به حال به کاشت نهال آلبالو زیبا در باغچه منزلتان فکر کرده اید؟! شما به راحتی می توانید با استفاده از هسته آلبالو، این میوه عالی را پرورش دهید. تنها کار سختی که باید انجام دهید، خوردن چند میوه آلبالو است! به یاد داشته باشید که آلبالوهای نگهداری شده در یخچال یا فریزشده، جهت کاشت هسته مناسب نیستند و به نهال آلبالو تبدیل نمی شوند. بهتر است برای کاشت نهال آلبالو از هسته، میوه ها را از باغی مطمئن خریداری کنید.

پس از جداکردن هسته های آلبالو، آن ها در ظرف آب گرم قرار داده و به مدت ۵ دقیقه یا بیشتر بخیسانید به طوری که هیچ میوه ای به هسته باقی نمانده باشد. سپس، هسته آلبالوها را بیرون آورده و روی یک دستمال کاغذی به مدت ۳ تا ۵ روز قرار دهید تا کاملا خشک شوند. پس از خشک شدن هسته های آلبالو، لازم است تا آن ها را درون کیسه ای پلاستیکی بپیچانید و به مدت حدود ۱۰ هفته درون فریزر قرار دهید. همانطور که قبلا اشاره شد، علت این کار این است که آلبالوها قبل از جوانه زنی نیاز به تحمل دوره ای سرما دارند و با قراردادن هسته ها در فریزر، این فرآیند به صورت مصنوعی تقلید می شود.

پس از گذشت ۱۰ هفته از باقی ماندن هسته آلبالو در فریزر، آن ها را بیرون آورده و در دمای اتاق قرار دهید. خاک گلدان را خوب زیر و رو کرده و حداقل ۲ تا ۳ هسته را درون گودالی کوچک به عمق حدودا ۵ سانتی متر بکارید. گلدان را در محلی قرار دهید که در طی روز در معرض نور خورشید باشد. دقت کنید که بلافاصله پس از کاشت آلبالو، آبیاری باید انجام شود تا هسته ها به خوبی در خاک تثبیت شوند. حال نهال آلبالوهای شما آماده رشد هستند!

پس از مدتی که اندازه نهال آلبالو به حدود ۵ سانتی متر رسید، آن ها را به آرامی همراه با خاک از گلدان بیرون آورده و درون باغچه بکارید. اگر قصد کاشت چند نهال آلبالو را دارید، باید فاصله مناسب بین آن ها ،حدود ۴ متر، را رعایت کنید. جهت احداث باغ آلبالو، نهال را اواخر پاییز یا اوایل بهار که خاک بیشترین میزان رطوبت را دارد، بکارید.

کوددهی درخت آلبالو

بهترین کود برای باغ آلبالو شامل ترکیبات پتاس است؛ زیرا سبب بهبود میوه دهی و تولید محصول بیشتر، افزایش رشد ریشه و مقاومت آن در برابر خشکی و یخ زدگی می شود. بهترین زمان اضافه کردن کود پتاس، در زمان کاشت نهال آلبالو می باشد. علت این است که بیشترین میزان جذب پتاسیم، در مراحل اولیه رشد نهال اتفاق می افتد. گاها از ازت نیز برای افزایش مقاومت نهال آلبالو نسبت به سرما استفاده می شود.

دستورالعمل کوددهی درخت آلبالو، به این شرح است:

پتاس: درخت آلبالو جوان ۴۰ کیلوگرم و درخت بالغ و بارور حدود ۱۰۰ کیلوگرم.

ازت: حدود ۳۰ تا ۴۰ کیلوگرم برای درختان جوان و ۸۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم برای درختان بالغ.

بیماری و آفات درخت آلبالو

مگس گیلاس (آلبالو)

مگس آلبالو حشره ای است که از رایج ترین آفات درخت آلبالو و البته گیلاس محسوب می شود و می تواند تا حد زیادی به محصول خسارت وارد نماید، خصوصا اگر نوع نهال آلبالو از ارقام دیررس باشد. مگس گیلاس (آلبالو) که کمی کوچکتر از مگس خانگی است، در فصل بهار و همزمان با تغییر رنگ آلبالو و گیلاس ظاهر می شود.

مگس آلبالو با تخم گذاری بر میوه، باعث کرمی شدن محتوای آن می شود. درواقع، کرم یا لارو جوان مگس از محتوای میوه تغذیه کرده و فضولات خود را همانجا باقی می گذارد که سبب تخریب شدید بافت آلبالو می شود. گاهی این تخریب بافتی، لهیدگی و سیاه شدن آلبالو از بیرون قابل مشاهده نیست اما پس از شکافتن میوه قابل رویت است.

راه هایی جهت کنترل مگس آلبالو

کنترل زراعی

انجام شخم پاییزه درخت آلبالو باعث از بین رفتن مقدار زیادی از این آفت می شود؛ چرا که مگس های نابالغ فصل زمستان را درون خاک می گذرانند. این روش کنترل آفات درخت آلبالو به خصوص زمانی موثر است که تمام اطراف ریشه نهال آلبالو نیز شخم زده شود. همچنین، توصیه می شود که باغ آلبالوهای اطراف نیز روش های کنترل آفت را پیش گیرند تا از جا به جایی حشرات و آفات درخت آلبالو بین مناطق مختلف جلوگیری شود.

کنترل فیزیکی

مگس گیلاس (آلبالو) به رنگ زرد واکنش نشان داده و جلب آن می شود؛ بنابراین، آویزان کردن تله های زردرنگ با ماده مخصوص و چسبنده مانند استئارات آلومینیوم، قبل از تغییر رنگ میوه آلبالو و در اوایل بهار، می تواند آفات درخت آلبالو را تا ۵۰% کاهش دهد.

علاوه بر این موارد، جهت از بین بردن این آفت درخت آلبالو می توان از سموم شیمیایی مخصوص استفاده نمود.

شانکر باکتریایی (Bacterial canker)

شانکر باکتریایی به بیماری بلاست جوانه، بلاست شکوفه، خشکیدگی باکتریایی سرشاخه و سوختگی سیخک هم معروف است. انواع مختلف این باکتری می توانند سبب آلودگی درختان میوه هسته دار (خصوصا آلبالو و گیلاس)، مرکبات، رز، بسیاری از گیاهان زینتی و برخی از سبزی ها و غلات شوند.

از علائم بارز شانکر باکتریایی که از مهمترین آفات درخت آلبالو محسوب می شود، ایحاد صمغ روی شاخه، تنه و گاهی اوقات میوه نهال آلبالو آلوده است. اگر آلودگی زیاد شده و در تمام باغ آلبالو پخش شود، می تواند حتی به میوه نیز انتقال یافته و سبب تیره شدن و فرورفتگی نواحی آلوده می شود. شانکرها عموما در پاییز و زمستان ایجاد می شوند و در فصل بهار صمغ تولید شده از بافت های اطراف آلودگی قابل مشاهده است.

راه هایی جهت کنترل شانکر باکتریایی درخت آلبالو:

هرس شاخ و برگ ها و قطع شاخه های خشکیده تمام درختان باغ آلبالو بعد از دوره یخبندان و در اوایل بهار انجام شود.

در صورت قطور بودن شاخه هرس شده، برای جلوگیری از آلوده شدن محل با آفات درخت آلبالو، محل هرس را با بردوفیکس رقیق نشده رنگ کنید.

سم پاشی های چهارگانه دوره ای نهال آلبالو با بردوفیکس به شرح زیر می باشد:

  1. سم پاشی با بردوفیکس ١۰ در هزار پس از ریزش ٧۰ درصد برگ ها در پاییز
  2. سم پاشی با بردوفیکس ١۰ در هزار قبل از تورم جوانه ها
  3. سم پاشی با بردوفیکس ۵ در هزار بعد از ریزش گلبرگ ها
  4. سم پاشی با بردوفیکس ۵ در هزار بعد از تشکیل میوه آلبالو

برداشت آلبالو

پرنده ها عاشق آلبالو هستند! بنابراین اگر در فصل برداشت، روی درخت آلبالو را با تور محکمی نپوشانید، احتمالا میزان قابل توجهی از محصولتان را باید با پرندگان شریک شوید. علاوه بر این، جهت جلوگیری از مزاحمت پرندگان در فصل برداشت می توان با آویزان کردن وسایل درخشان مثل ظروف یکبار مصرف آلومینیومی از شاخه ها در تمام مناطق باغ آلبالو، باعث ترس پرنده ها و جلوگیری از نزدیک شدن آن ها به درخت شد.

قبل از شروع چیدن و برداشت آلبالو، ابتدا میوه را بچشید. آلبالو ترش زمانی که برسد، نرم و آبدار است؛ درحالی که آلبالو شیرین در زمان رسیدن، بافتی گوشتی و رنگی غیریکنواخت دارد. انتخاب زمان مناسب برای برداشت آلبالو به نگهداری و استفاده بهتر از آن کمک می کند.

نگهداری آلبالو

میوه آلبالو پس از برداشت تا حدود ۱ هفته می تواند در دمای یخچال (۴ درجه سانتی گراد) نگهداری شود.

هرس کردن درخت آلبالو

هرس کردن باغ آلبالو برای رسیدن نور بیشتر، تهویه هوای بهتر و درنهایت بازدهی محصول بالاتر باید انجام شود. بنابراین، به طور سالانه شاخه های ضعیف و خشک درخت آلبالو را هرس کنید. عملیات سربرداری شاخه های نهال آلبالو می تواند از ۶۰ تا ۸۰ سانتی متری خاک انجام شود.

عمر مفید درخت آلبالو

عمر مفید درخت آلبالو حدود ۲۵ تا ۳۵ سال است.

ارقام نهال آلبالو

ارقام نهال آلبالو شامل آلبالو مجاری سیگانی، آلبالو مجاری پیش رس، آلبالو محلی (رسمی)، آلبالو گیسی و آلبالو مورلو می باشد.

آلبالو مجاری سیگانی

منشا این نوع نهال آلبالو کشور مجارستان می باشد. میوه آن گرد، درشت و به رنگ قرمز تیره بوده و طعم ملسی دارد که همه این ویژگی ها سبب بازارپسندی آن شده است. نهال آلبالو مجاری سیگانی پس از سال پنجم کاشت شروع به باردهی می کند و از بازدهی بالایی نیز برخوردار است.

آلبالو مجاری پیش رس

آلبالو مجاری پیش رس نیز مانند سیگانی بومی کشور مجارستان بوده و میوه ای گرد، کروی و به رنگ قرمز تیره دارد. از آن جایی که میوه این گونه درخت آلبالو مجاری، زودرس یا پیش رس می باشد، ماندگاری بالایی داشته و برای تهیه کمپوت، مربا و … استفاده می شود. آلبالو مجاری پیش رس در بیشتر مناطق رشد می کند.

آلبالو محلی (رسمی)

آلبالو محلی عموما به رنگ قرمز تیره است و مزه ترش و دلچسبی دارد. اندازه این نوع آلبالو ریز و کوچک است اما به دلیل مقاومت بالا و عمر مفید بالای ۳۰ سال، جهت احداث باغ آلبالو مناسب است.

آلبالو گیسی

نهال آلبالو گیسی بومی کشور مجارستان است. این رقم آلبالو ریز، ترش مزه و قرمز رنگ است. درخت آن پاکوتاه و پرمحصول بوده و به جهت بازدهی بالا، میوه آن علاوه بر تازه خوری، مصارف صنعتی مانند تولید مربا نیز دارد.

آلبالو مورلو

نهال آلبالو مورلو اندازه ای درشت و شکلی گرد دارد و در اواخر خردادماه میوه می دهد که از آن جهت تهیه مربا، کمپوت و یا تازه خوری استفاده می شود. عمر اقتصادی نهال آلبالو مورلو حدود ۳۰ سال بوده و بومی کشور فرانسه است.

منبع : پالیز نهال