درخت زردآلو جزو درختان میوه ده می باشد. به نقل از برخی منابع بومی چین، نهال زردآلو برای اولین بار به صورت خودرو در این مناطق روییده و در اوایل قرن یک میلادی به آسیا و اروپا راه یافته است. در برخی منابع دیگر نیز زادگاه اصلی باغ زردآلو را ارمنستان، ایران و مصر معرفی کرده اند.

مشخصات درخت زردآلو

درخت زردآلو، درختی پرشاخ و برگ و با تنه ای معمولا کوتاه است؛ اما با رشد شاخه های اصلی و فرعی، ارتفاع این درخت گاها می تواند به ۵ متر نیز برسد. درخت زردآلو دارای برگ های خزان شونده به شکل قلب نوک تیز و به رنگ سبز روشن مایل به زرد بوده و برگ های انتهایی نیز به رنگ قرمز دیده می شوند که یک مشخصه اصلی جهت شناسایی باغ زردآلو است.

شکوفه های زردآلو در فصل بهار، درشت و به رنگ سفید متمایل به قرمز دیده می شود. این درخت دارای گل های مذکر و مونث است، بنابراین می تواند خودتکثیری نیز انجام دهد. میوه آن گوشتی و زرد رنگ، با طعمی مطبوع و شیرین بوده و معمولا در اواسط تابستان می رسد که به همین دلیل به آن طلای تابستان نیز می گویند. لازم به ذکر است که میوه درخت زردآلو بیشتر روی شاخه های یک ساله قوی رشد می کند.

درخت زردآلو در مناطق گرمسیر پس از 2 سال و در مناطق سردسیر پس از 4 سال وارد فاز میوه دهی می شود. هسته زردآلو صاف، قهوه ای و بیضی شکل است و در داخل هسته، مغز خوراکی آن قرار دارد که طعم آن گاهی شیرین و گاهی تلخ می باشد و دارای 40% روغن، مقداری پروتئین، قند و ویتامین های A و C است.

شرایط کاشت بهترین نهال زردآلو

درخت زردآلو در هوای معتدل و گرم بهتر از دیگر شرایط رشد می کند. در مناطق سردسیر، نهال زردآلو بایستی در مقابل آفتاب کاشته شود تا بازدهی محصول آن بهتر باشد. نهال زردآلو در سال های اول رشد به آبیاری فراوانی نیاز دارد. البته لازم به توضیح است که آبیاری نهال زردآلو نباید به روش کرت بندی صورت گیرد؛ زیرا هم به ریشه ها اجازه تنفس داده نمی شود و هم از طریق تماس مستقیمی که ساقه با آب دارد، ممکن است درخت را بیمار کند.

در باغ زردآلو، فاصله مناسب جهت کاشت نهال زردآلو، ۶ تا ۷ متر بین هر درخت تا دیگری است. همچنین جهت کاشت نهال زردآلو، پایه های انتخابی، زردآلو، بادام و هلو می باشد ولی پایه زردآلو از همه مناسب تر است.

مناسب ترین خاک برای کاشت نهال زردآلو

نهال زردآلو در خاک هایی با بافت سبک تا متوسط رشد بهتری دارد. خاک باید عمیق، قابل نفوذ به آب و خوب شخم زده باشد. خاک های نازک و متراکم رسی برای کاشت نهال زردآلو مناسب نخواهد بود. همچنین در مناطقی که سطح آب تحت الارض بالاست، باید از کاشت نهال زردآلو خودداری شود؛ زیرا ریشه این درخت نسبت به آب زیاد حساسیت نشان می دهد و سبب بیماری درخت زردآلو می شود که یکی از نشانه های آن، ترشح صمغ از ساقه و شاخه های آن است.

علاوه بر نکاتی که ذکر شد، مناسب ترین خاک برای کاشت نهال زردآلو، ترکیبی از خاک لومی سبک، گیاخاک و شن می باشد که جهت احداث باغ زردآلو باید به آن دقت نمود.

تکثیر درخت زردآلو

تکثیر درخت زردآلو به دو طریق انجام می شود:

۱.از طریق کاشت هسته زردآلو

۲.از طریق پیوند زدن

از قدیم الایام تکثیر درخت زردآلو از طریق پیوند زدن رواج بیشتری داشته و بازدهی محصول زردآلو را بالا می برد.

نحوه کاشت نهال زردآلو از هسته میوه

جهت کاشت نهال زردآلو از هسته میوه آن، در ابتدا باید حداقل ۳ الی ۴ عدد هسته زردآلو را به خوبی از گوشت آن جدا کرده و این هسته ها را با آب بشویید. پس از آن، برای اینکه هسته سفت زردآلو به خوبی خیس خورده و توانایی جوانه زدن داشته باشد، باید به مدت یک شبانه روز هسته ها را در آب قرار دهید. بعد از گذشت ۲۴ ساعت، هسته ها را از آب خارج کنید و آن ها را داخل یک دستمال نخی مرطوب قرار داده و خوب آن ها را بپوشانید.

مرحله بعدی جهت کاشت نهال زردآلو این است که دستمال را در داخل یک کیسه پلاستیکی گذاشته و در پلاستیک را به خوبی ببندید. این کار برای حفظ رطوبت جهت جوانه زنی هسته ها ضروری می باشد. شما می توانید به جای اینکه هسته ها در داخل دستمال بگذارید، آن را در مخلوطی از خاک، کودهای گیاهی، شن و ماسه قرار دهید و سپس همانگونه که در بالا گفته شد، درون پلاستیک قرار داده و در آن را گره بزنید.

کم کم و با گذشت دوره سرمادهی، باید اقدام به کاشت هسته زردآلو کرد. در این زمان، گودالی به اندازه حداقل ۲ تا ۳ برابر هسته در خاک حفر کرده و سپس هسته ها را بکارید. تا زمانی که هسته زردآلو به جوانه های کوچکی تبدیل شوند، بهتر است آن ها را در داخل خاک گلدان پرورش دهید. جهت کاشت هسته زردآلو، هسته ها را به صورت جدا از هم در داخل گلدانی بزرگ کاشته و به مکانی انتقال دهید که دمای آن حدود ۲۰ درجه سانتی گراد باشد.

بعد از گذشت مدت زمانی که جوانه ها به اندازه کافی رشد کرده و قوی شدند، می توانید آن ها را به باغچه و فضایی بزرگ تر انتقال دهید. حدود ۳ الی ۴ سال طول می کشد تا جوانه ها تبدیل به نهال زردآلو شده و میوه بدهد، بنابراین طی این مدت صبور بوده و به خوبی از جوانه ها مراقبت نمایید.

نکات کاشت هسته زردآلو

به این نکته توجه کنید که دستمال و یا خاکی که هسته ها را جهت کاشت هسته زردآلو درون آن قرار داده اید، نباید خیس باشد و فقط مقداری رطوبت کافی است. از مهم ترین مواردی که در حین کاشت هسته زردآلو باید به آن دقت نمود، این است که باید هسته ها به مدت ۹۰ روز در دمایی به میزان ۵ درجه سانتی گراد نگهداری شود. به این منظور، هسته ها را به مدت ۳ ماه در داخل یخچال قرار می دهیم (اکثر یخچال ها دمایی در حدود ۵-۴ درجه سانتی گراد دارند).

سرمادهی برای قدرت جوانه زنی هسته ها جهت کاشت هسته زردآلو ضروری می باشد. در طول مدتی که هسته ها در یخچال نگهداری می شوند، نباید محل آن ها خشک بماند. بنابراین با استفاده از آب پاش محل آن ها را مرطوب نگه دارید تا جوانه ها به رشد خود ادامه داده و به نهال زردآلو تبدیل شوند.

ارقام زردآلو

ارقام زردآلو در ایران متفاوت است که از مهم ترین آن ها به موارد زیر می توان اشاره نمود:

زردآلو شکرپاره

رنگ میوه: نارنجی

نوع مصرف: تازه خوری

زمان رسیدن و برداشت: اواخر تیرماه

تحمل سرما: ۳۰- تا ۳۵ درجه سانتی گراد

عمر اقتصادی: ۳۵ سال

مشخصات درخت زردآلو شکرپاره: سرعت رشد درخت زردآلو شکرپاره بسیار بالا بوده و بنابراین از ارقام با بازدهی محصول بالا جهت احداث باغ زردآلو و مناسب برای صادرات است.

زردآلو قیسی

رنگ میوه: زرد

نوع مصرف: خشکبار

زمان رسیدن و برداشت: اواسط مرداد

تحمل سرما: ۳۰- تا ۳۵ درجه سانتی گراد

عمر اقتصادی: ۳۰ سال

مشخصات درخت زردآلو قیسی: نهال زردآلو از نوع قیسی خوشبختانه در اکثر شهرها قابلیت کشت دارد.

زردآلو ملایر

رنگ میوه: زرد با هاله های قرمز

نوع مصرف: تازه و خشکبار

زمان رسیدن و برداشت: اوایل خردادماه

تحمل سرما: ۱۵- تا ۲۰ درجه سانتی گراد

عمر اقتصادی: ۲۵ سال

مشخصات درخت زردآلو ملایر: نهال زردآلو ملایر، همانطور که از نام آن پیداست عمدتا در شهر ملایر و دیگر شهرهای سردسیر کشت می شود و از قابلیت های خوب آن، مقاومت بالا در برابر سرما است.

زردآلو شاهرودی

رنگ میوه: زرد

نوع مصرف: تازه

زمان رسیدن و برداشت: اواخر خردادماه

تحمل سرما: ۲۵- تا ۳۰ درجه سانتی گراد

عمر اقتصادی: ۳۵ سال

مشخصات درخت زردآلو شاهرودی: به دلیل کم آب بودن این نوع میوه زردآلو، حمل و نقل آن آسان بوده و گزینه خوبی جهت احداث باغ زردآلو می باشد.

زردآلو عسگرآباد

رنگ میوه: زرد روشن

نوع مصرف: تازه، خشکبار و تهیه مربا

زمان رسیدن و برداشت: اواخر خردادماه

تحمل سرما: ۲۵- تا ۳۰ درجه سانتی گراد

عمر اقتصادی: ۲۵ سال

مشخصات درخت زردآلو عسگرآباد: از بارزترین مشخصات میوه درخت زردآلو عسگرآباد، سایز بزرگ آن است و همچنین به دلیل طعم مطلوب، محبوبیت زیادی در بین مردم دارد.

زردآلو جهانگیری

رنگ میوه: زرد با هاله قرمز

نوع مصرف: تازه خوری

زمان رسیدن و برداشت: اواخر تیرماه

تحمل سرما: ۲۵- تا ۳۰ درجه سانتی گراد

عمر اقتصادی: ۳۵ سال

مشخصات درخت زردآلو جهانگیری: زردآلو جهانگیری مناسب تازه خوری بوده و نسبت به دیگر ارقام زردآلو، قابلیت نگهداری در انبار به مدت طولانی را ندارد.

زردآلو نادری

رنگ میوه: زرد تا نارنجی

نوع مصرف: تازه خوری

زمان رسیدن و برداشت: تیرماه

تحمل سرما: ۲۵- تا ۳۰ درجه سانتی گراد

عمر اقتصادی: ۳۵ سال

مشخصات درخت زردآلو نادری: میوه زردآلو نادری از ارقام زردآلو است که مغز هسته آن شیرین بوده و از این بابت محبوبیت زیادی دارد.

تاثیر دما بر رشد و  شکوفه دهی درخت زردآلو

درخت زردآلو جهت استراحت و برطرف شدن نیاز سرمایی، به ۳۰۰ تا ۹۰۰ ساعت دمای زیر ۷ درجه نیاز دارد. بنابراین اگر منطقه باغ زردآلو، زمستان های گرمی داشته باشد، شکوفه های درخت در بهار ریزش کرده و بازدهی محصول کاهش می یابد. به همین دلیل در مناطق نیمه گرمسیری و یا گرمسیری نمی توان کاشت نهال زردآلو را انجام داد.

از نظر تحمل سرمای زمستان نیز اکثر انواع درختان زردآلو سرمای هوا را در زمستان حداکثر تا منفی ۲۵ درجه سانتی گراد تحمل می کنند؛ البته انواعی از زردآلو همانند زردآلو سیبریه نیز وجود دارند که سرمای زمستان را تا منفی ۵۰ درجه سانتی گراد تحمل می کنند، اما میوه های آن نسبت به دیگر ارقام زردآلو، کیفیتی پایین داشته و به تعداد کم تولید می شود.

از مشخصات درخت زردآلو این است که نوسانات دما در طی فصل رشد می تواند موجب از بین رفتن قسمتی از تاج درخت زردآلو شود که این مشکل با نام آپویلکسی یا مرگ پیش رس معروف است؛ زیرا این نوسانات دمایی می تواند موجب ترک خوردن پوست درخت و باز شدن آن و نتیجتا راهی برای ورود آفات و موارد بیماری زا شود و فعالیت این عوامل موجب از بین رفتن برخی قسمت های تاج و پوست تنه درخت زردآلو می شود. سرمازدگی بهاره نیز بر شکوفه دهی موثر است. نهال زردآلو بیشترین خسارت را از سرماهای بهاره متحمل می شود؛ زیرا عموما زودتر از سایر درختان میوه، گل می دهند.

آبیاری درخت زردآلو

آبیاری منظم جهت پرورش درخت زردآلو الزامی است. رطوبت یکنواخت خاک در حفظ قدرت رشد، باردهی و اندازه میوه ها مهم می باشد. علاوه بر مقدار آب، کیفیت آن نیز اهمیت زیادی دارد؛ زیرا آبیاری مداوم یک خاک خوب با آب سنگین یا شور به تدریج زمین را شور و نامناسب کرده و سبب کاهش بازدهی محصول می گردد. آبیاری بیش از حد درختان زردآلو باعث زرد شدن برگ ها، ریزش آن ها و پوسیدگی ریشه می شود. همچنین، کمبود آب نیز باعث زرد شدن برگ ها، ریزش آن ها و ریزش میوه های کوچک می شود. بنابراین بایستی با توجه به نیاز آبی درخت زردآلو، آبیاری متعادل انجام شود.

نیاز آبی میوه های هسته دار از جمله زردآلو در روش سنتی برحسب شرایط اقلیمی منطقه ۷ تا ۱۰ هزار متر مکعب در هر هکتار در سال می باشد که البته در روش آبیاری قطره ای نیاز آبی به حدود ۵ تا ۶ هزار متر مکعب خواهد رسید. در نقاطی که بارندگی سالیانه کمتر از ۷۰۰ میلی متر و یا غیر متعادل باشد، باید در روزهای خشک، آب مورد نیاز درخت را به وسیله آبیاری می توان تامین کرد. فراهم نمودن آب کافی برای درخت طی اولین سال پس از کاشت به منظور کمک به تثبیت و توسعه ریشه نهال زردآلو از اهمیت زیادی برخوردار است.

کوددهی درخت زرد آلو

اگر وضعیت درختان باغ زردآلو از نظر سلامتی خوب است اما قدرت میوه دهی و بازدهی محصول آن کاهش یافته است، زمان کوددهی فرا رسیده است. برای مثال، توصیه می شود در اوایل بهار و پاییز برای نهال زردآلو یک کود ۱۶-۱۶-۱۶ بریزید. به عنوان یک قاعده سرانگشتی بدانید که جهت کوددهی درخت زردآلو، در سال نباید بیش از ۲ کیلوگرم برای هر درخت مصرف کنید.

اگر از کمپوست باغچه به عنوان مالچ استفاده کنید، جایگزینی طبیعی برای کوددهی درخت زرد آلو خواهد بود. موادمغذی موجود در کمپوست، طبیعی و غیرسمی است و با اطمینان خاطر می توانید از آن برای باغ زردآلو خود استفاده کنید. روش ریختن کمپوست نیز پای درخت زردآلو به این صورت است که می توانید حدود ۳ تا ۴ سانتی متر از آن را در خاک بریزید.

هرس کردن درخت زردآلو

هرس کردن درخت زردآلو به صورت سالانه جهت افزایش بازدهی محصول توصیه می شود. هرس معمولا در بهار یا پاییز انجام می شود. هرس کردن درخت زردآلو در بهار به منظور تحریک درخت برای بازدهی محصول می باشد. هرس کردن درخت زردآلو در پاییز نیز به محض ریزش برگ ها انجام می شود تا شاخه ها برای سال بعد سبک شده و شاخه های ضعیف و آسیب دیده برداشته شود.

بیماری ها و آفات درخت زردآلو

درخت زردآلو برای بازدهی محصول بالا و میوه های با کیفیت، نیاز به توجه خاصی دارد. از مشخصات درخت زردآلو این است که یک گیاه ترموفیلیک و خواستار مراقبت است. باغ زردآلو غالبا در معرض بیماری های قارچی و عفونی مختلفی است که می تواند بر روی تمام قسمت های گیاه از جمله پوست، برگ، گل و میوه تأثیر بگذارد.

قارچ های مختلفی می توانند بر روی پوست درخت زردآلو سکنی گزیده و باعث ایجاد بیماری هایی مانند سیتوسپوروز (پوسیدگی ساقه) و ترک خوردن پوسته آن شوند. خزه ها و گلسنگ ها نیز می توانند بر روی پوسته درخت ساکن شوند که البته مورد مهم و آسیب رسانی نخواهد بود.

از دیگر آفات درخت زردآلو، کنه تار عنکبوتی، شته، شپشک، سوسک چوب خوار و زنبور میوه خوار است که باید با استفاده از سم های مناسب به دفع آن ها پرداخته شود.

منبع : پالیز نهال