سیب میوه ای خوراکی است و از خانواده گلسرخیان است. درخت سیب (Malus domestica) در سراسر کشورهای جهان کشت می شود. این درخت مختص ناحیه خاصی نمی باشد و تاریخچه نهال سیب نیز از آسیای مرکزی و اروپا نشات می گیرد که سپس به امریکای شمالی برده شد. سیب از نظر عقیدتی و مذهبی در بین یونانی ها، مسیحیان اروپا و مسلمانان میوه ای بااهمیت محسوب می شود.

نزدیک به ۷۵۰۰ گونه مختلف از درخت سیب در سراسر دنیا وجود دارد که استفاده های آشپزی، تولید نوشیدنی، صنعتی و حتی بهداشتی- دارویی دارد. میوه درخت سیب معمولا در رنگ های قرمز، زرد، سبز، صورتی و حتی حنایی دیده می شود که بسته به گونه آن متفاوت است.

کاشت درخت سیب از دانه

شما به راحتی می توانید در منزل نهال سیب خودتان را داشته باشید. برای این کار تنها لازم به تهیه این موارد است:

یک عدد سیب

کود کمپوست

گلدان

دستمال کاغذی

پاکت پلاستیکی

چاقو

با دقت سیب را از وسط برش دهید به طوری که دانه های آن سالم بیرون آید. به یاد داشته باشید که حتی در شرایط مطلوب تنها ۳۰% از دانه ها به نهال تبدیل خواهند شد؛ بنابراین لازم است که چندین دانه سیب برای کاشت نهال داشته باشید.

دانه های سیب را داخل یک دستمال کاغذی گذاشته و به آرامی درون آن بپیچید. دستمال کاغذی را کمی مرطوب کرده و داخل یک کیسه پلاستیکی قرار دهید؛ مطمئن شوید که درب کیسه پلاستیکی کاملا بسته است تا رطوبت دانه ها جهت جوانه زنی حفظ شوند و سپس آن را داخل یخچال قرار دهید. بسته به نژاد و گونه سیب، دانه ها ممکن است ۳ تا ۶ هفته زمان برای جوانه زنی نیاز داشته باشند، اما شما هر هفته دستمال را چک کنید تا دانه ها مرطوب باقی بمانند.

پس از جوانه زنی دانه ها، کافی است تا آن را داخل خاک مناسب بکارید و منتظر رشد نهال سیب شوید. دقت داشته باشید که خاک باید ترکیبی از شن، رس، ماسه و کمپوست باشد تا برای رشد نهال سیب به میزان کافی مغذی باشد. برای رسیدن به بهترین نتیجه، پیشنهاد می کنیم که دانه های جوانه زده سیب را در عمق ۳ تا ۵ سانتی متری سطح خاک بکارید و در معرض نور خوشید قرار دهید.

پیوندزدن نهال سیب

مرحله بعدی پیوندزنی بوده که جهت داشتن میوه سیب سالم و با کیفیت، ضروری است. برای پیوند زنی نهال سیب، ابتدا صبر کنید تا طول ساقه نهال حداقل به ۳۰ الی ۶۰ سانتی متر برسد. جهت پیوندزدن، انتهای ساقه نهال سیب، شکافی عمودی ایجاد کرده و سپس مطابق تصویر راهنما تکه ای از قلمه (پیوندک) گونه سیب دلخواهتان را که به صورت نوک تیز برش داده اید، درون نهال قرار دهید و با پارچه ای محکم دور آن را ببندید.

بهترین زمان برای پیوندزدن نهال سیب، اواخر اسفند یا اوایل فروردین است که می تواند منجر به محصول دهی خوب و تقویت درخت شود. البته باید به یاد داشته باشید که در برخی مناطق که اسفندماه همچنان سرد و یخبندان بوده و درجه هوا کمتر از منفی ۱۰ درجه سانتی گراد است، پیوندزدن درختان میوه و خصوصا نهال سیب توصیه نمی شود؛ زیرا جوش خوردن نهال را غیرممکن می سازد. پس از پیوندزدن، حدود یک سال زمان می برد تا درخت سیب پیوند زده شده دوباره رشد کند.

مهمترین ارقام درخت سیب

سیب گلاب

سیب گلاب از ارقام درخت سیب در ایران است که عموما در شهرهای اصفهان، تربت حیدریه، شهریار، شیراز و کهنز پرورش می یابد. سیب گلاب دارای اندازه ای متوسط با رنگی سرخ و سفید و گاها سبز است که مزه ای شیرین و آبدار دارد. سیب گلاب از ارقام درخت سیب است که عطری بسیار خوشایند دارد و علت نامگذاری آن نیز همین می باشد. این نوع سیب، در اوایل تابستان محصول دهی می کند.

سیب گالا

سیب گالا از محبوب ترین و فراوان ترین ارقام درخت سیب در ایران می باشد. این نوع سیب، دارای پوسته ای قرمز با رگه های زرد می باشد. سیب گالا بافتی ترد و مزه ای ترش و شیرین دارد و خوشبختانه به آفت آتشک حساس نمی باشد.

سیب قرمز لبنانی

سیب قرمز لبنانی از جمله ارقام درخت سیب وارداتی در ایران است که اولین بار در امریکا شناخته شده است اما در ایران به نام سیب لبنانی شناخته شده است. این سیب دارای پوسته ای ضخیم و قرمز بوده و به آردی شدن بافت داخل حساس است؛ بنابراین زمان برداشت میوه و نوع نگهداری آن در انبار بسیار اهمیت دارد.

سیب زرد لبنانی

نهال این رقم سیب نیز وارداتی بوده و از ارقام درخت سیب ایرانی محسوب نمی شود. رنگ میوه رسیده این سیب، زرد مایل به سبز بوده و کشت آن در مناطق مرطوب منجر به ایجاد زنگارهایی روی پوست میوه می شود اما خوشبختانه نسبت به سیب قرمز لبنانی به آردی شدن درونی و قهوه ای شدن بافت میوه حساسیت کمتری دارد.

سیب فوجی

سیب فوجی اصالتی ژاپنی داشته که در سال های اخیر وارد ایران شده و در حال حاضر به وفور کشت می شود. میوه سیب فوجی بزرگ و گرد بوده و بافتی متراکم و ترد دارد که مزه شیرین آن منحصر به فرد است. این نوع سیب معمولا دیررس بوده و بنابراین قابل نگهداری در انبار می باشد.

سیب عباسی

سیب عباسی از اقام درخت سیب است که عموما بازدهی محصول بالایی داشته و برای مصارف تجاری کشت می شود. سیب عباسی کروی یا تخم مرغی شکل با پوستی نازک و بافت داخلی استخوانی است. این نوع سیب بومی مناطق سردسیر مشهد بوده اما در بیشتر مناطق قابلیت کشت باغ سیب عباسی وجود دارد.

سیب مربایی

سیب مربایی که به سیب مشهدی نیز شناخته می شود، رنگی قرمز با دمی بلند و عطری عالی دارد. همانطور که از نام آن پیداست، به دلیل این که این نوع میوه از ارقام درخت سیب است که میوه های ریزی می دهد، عموما برای مصارف مربا استفاده شده و علت نامگذاری نیز همین می باشد. زمان میوه دهی این درخت عموما شهریورماه است؛ هرچند می تواند ۳ تا ۴ بار در سال به بار نشسته و محصول فراوانی تولید کند.

سیب حیدرزاده

این سیب از لحاظ ظاهری، رنگ قرمزی یکدست با خال های ریز سفید داشته و کمی معطر است. بافت آن لطیف، آبدار و ملس است که سبب محبوبیت آن شده است. سیب حیدرزاده عموما در آذربایجان کشت می شود و هرسال میزان بازدهی متوسطی دارد.

محل مناسب کاشت نهال سیب

درخت سیب سردسیری، برگ ریز و خزان کننده است و بنابراین به طور طبیعی در نواحی خنک در هر دو نیمکره شمالی و جنوبی قابل کشت می باشد. البته مناطق با یخبندان طولانی زمستان یا سرمای بهاره برای کاشت درخت سیب مناسب نیستند، چرا که سبب از بین رفتن شکوفه ها و بازدهی کمتر محصول می شوند. باید اشاره کرد که میزان مقاومت جوانه و شکوفه های نهال سیب به مدت و میزان سرما، با توجه به گونه سیب (سیب گالا، لبنانی، گلاب و …) متفاوت است.

مشابه بیشتر میوه ها، نهال سیب نیز زمانی بهترین بازدهی محصول را دارد که به طور کامل در معرض نور خورشید قرار بگیرد. جهت انتخاب محل مناسب کاشت نهال سیب، باید منطقه ای را در نظر بگیرید که روزانه به طور متوسط ۶ تا ۸ ساعت تابش نور خورشید را داشته باشد.

خاک مناسب کاشت نهال سیب

نهال سیب به خاک سبک و خوب شخم زده شده نیاز دارد تا بتواند رطوبت را در خود نگه دارد. بافت خاک نیز باید متوسط و مخلوطی از رس و شن باشد تا جریان هوا توانایی عبور از آن را داشته باشد و بنابراین خاک های لومی برای کاشت نهال سیب نیز مانند اکثر دیگر درخت های میوه مناسب هستند. از آن جایی که درخت سیب نیاز به آب زیادی ندارد، محل احداث باغ سیب باید به گونه ای باشد که سطح آب زیرزمینی در خاک زیاد بالا نباشد، زیرا سبب نفوذ آب زیاد به ریشه درختان شده و می تواند منجر به نرسیدن اکسیژن به ریشه و پوسیدگی آن شود.

البته سیب درخت نسبتا مقاومی در مقایسه با سایر درختان میوه دارد و با توجه به گونه، می تواند در شرایط دما و خاک متفاوت، مقاومت بالایی داشته باشد. با این حال، نباید با این تصور از ایجاد شرایط مناسب برای باغ سیب غافل بمانیم.

آبیاری درخت سیب

نهال سیب تازه کاشته شده حدود یک بار در هفته نیاز به آبیاری دارد. آبیاری درخت سیب باید با فشار کم و در زمان طولانی انجام شود، چرا که آبیاری با فشار بالا می تواند سبب شسته شدن موادمعدنی موجود در خاک شود و یا ریشه درخت را از بین ببرد. بسیاری از ارقام درخت سیب قابلیت پرورش به صورت دیم را دارند و گفته می شود درختانی که در مناطق با بارندگی ۶۰۰ تا ۱۰۰۰ میلی متر در سال رشد می کنند، به جز در فصل خشک سال، نیاز به آبیاری ندارند.

کوددهی درخت سیب

بهترین زمان کوددهی درخت سیب، بهار یا آخر پاییز است که برگ درخت خزان کرده است. استفاده از کود گیاهی یا کمپوست به میزان یک یا دو بار در سال برای باغ سیب می تواند بازدهی محصول را چندین برابر کند. همچنین، به ازای هر درخت می توان از حدود ۱ تا ۳ کیلو کود ازته ۱۰-۱۰-۱۰ در هر سال استفاده کرد.

سطح کم پتاسیم، کلسیم و بور در خاک از علل رشد کم و کاهش کیفیت میوه درخت سیب است. بنابراین، در صورت فقیر بودن خاک می توانید از این موادمغذی همراه با کوددهی کافی استفاده نمایید. کودهای شیمیایی را نباید در زمان کاشت به نهال سیب اضافه کرد زیرا می تواند منجر به سوختن و از بین رفتن ریشه درخت سیب شود.

آفات درخت سیب

درخت سیب مستعد بعضی از آفات و بیماری ها است که از جمله آن ها می توان به شته مومی، کرم سفید ریشه، کرم خراط، سوسک شاخک دار بلند و آتشک اشاره کرد. برای کنترل و از بین بردن آفات می تواند از روغن ضد آفت به صورت اسپری و قبل از شکوفه دهی درخت استفاده نمود. اما گاها بعضی حشرات مانند پشه ها نیز آفت نهال سیب می شوند. در این مواقع، جهت دورکردن حشرات می توانید از محلولی شامل ۱ پیمانه سرکه، ۱ پیمانه شکر و یک چهارم پیمانه آب استفاده کنید. این محلول را می توانید داخل کیسه ای پلاستیکی بریزید و در نزدیکی درخت آویزان کنید تا دیگر حشرات نزدیک نهال های سیب نشوند.

همچنین شخم زدن، هرس کردن، از بین بردن علف های هرز، جمع آوری میوه های آلوده شده و استفاده از سموم شیمیایی همانند سموم زولون، گزرانتیون و دیازینون نیز می تواند در از بین بردن آفات درخت سیب موثر واقع شود.

انبارداری و روش نگهداری سیب

تنها میوه های اواسط و انتهای فصل را به انبار منتقل کنید. میوه های ابتدای فصل جهت انبارداری مناسب نیستند و مقاومت کمتری دارند؛ بنابراین بهتر است جهت مصرف هر چه سریع تر استفاده شوند. به همین ترتیب، نگهداری سیب انتهاب فصل در شرایط مناسب تا ۵ ماه امکان پذیر است اما سیب برداشت شده در اواسط فصل را باید حداکثر پس از چند هفته مصرف نمود.

بهترین روش برای نگهداری سیب این است که هر کدام از آن ها به طور جداگانه در روزنامه ای پیچیده شده و سپس در جعبه قرار بگیرند. البته نگهداری سیب را می توان بدون استفاده از روزنامه نیز انجام داد، اما نباید سیب ها با هم تماس داشته باشند، چرا که سبب تسریع رسیدگی و قهوه ای شدن بافت داخلی میوه در طولانی مدت می شود. انبار نگهداری سیب باید محلی خنک، تاریک و با تهویه مناسب باشد. سوله ها و گاراژها معمولا مکان خوبی برای انبار کردن سیب هستند اما زیرزمین ها به دلیل گرمای زیاد و عدم تهویه مناسب نباید برای این کار مورد استفاده قرار گیرند.

منبع : پالیز نهال